NOORDEN B VAN (2007) Leeftijdbepalingen en groei van nestjonge Spotvogels. LIMOSA 80 (4): 157-163.

De meeste mensen kennen Spotvogels alleen maar luid zingend in een hoge boom of struik. Voor de rest leiden ze een verborgen bestaan of zitten ze in Afrika. Maar onderstaande bijdrage bewijst dat ook zo'n schuwe soort toch goed bestudeerd kan worden. Metingen aan nestjongen van bekende leeftijd leverden bruikbare groeicurves, een waardevolle aanvulling op al gepubliceerde gegevens van andere minder cryptische soorten. Dit soort informatie kan gebruikt worden voor het bepalen van de leeftijd van nestjongen, en is erg waardevol bij metingen van broedsucces en broedfenologie, aspecten die een belangrijke rol kunnen spelen in populatieontwikkelingen.

In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw stond onderzoek naar de broedbiologie van zangvogels in Nederland op een laag pitje. Alleen aan holenbroeders werd uitgebreid aandacht besteed. Op het zoeken van nesten heerste in die tijd een taboe. In de jaren negentig leefde de aandacht voor broedbiologische studies op, gestimuleerd door het Nestkaartenproject dat door Rob Bijlsma en Willem van Manen werd opgezet en door SOVON werd voortgezet (Bijlsma 1995,www.sovon.nl/default.asp?id=127). Hierdoorwerd het zoeken van nesten voor broedbiologisch onderzoek meer geaccepteerd. Bovendien is in de Nestkaarthandleiding een gedragscode voor de nestzoeker opgenomen, waarmee het belang van de vogel wordt geborgd (Bijlsma 1996). Dit is voor het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit voldoende reden om voor bij het Nestkaartenproject aangesloten medewerkers af te zien van een ontheffing ex artikel 10 en 12 van de Flora- en Faunawet.
      Demografische parameters zoals broedsucces kunnen worden gebruikt voor geïntegreerde populatiemonitoring, waarbij niet alleen aantalsveranderingen worden vastgesteldmaar deze ook kunnen worden verklaard. Naast broedbiologische gegevens zijn daarvoor data nodig omtrent overleving van jonge en oude vogels. Door de combinatie van deze gegevens kan worden achterhaald of populatieveranderingen veroorzaakt worden door veranderingen in het broedsucces of de overleving. En daarmee dus ook of de oorzaken van dergelijke veranderingen in de broedgebieden of in de overwinteringsgebieden gezocht moeten worden. Landelijk wordt er nu gewerkt aan de integratie van het Broedvogel Monitoring Project (BMP), het Nestkaartenproject (beide van SOVON) en het Constant Effort Site project (CES) van het Vogeltrekstation (van der Jeugd et al. 2007). De fenologie van het broedseizoen (timing van de eileg etc.) staatmomenteel speciaal in de belangstelling. Door onder meer klimaatverandering treden hierin opvallende verschuivingen op, die van grote biologische betekenis zijn (o.a. Visser et al. 1998, Both 2002) . Voor de berekening van de datum van de eerste eileg in nesten gevonden in het broed- of jongenstadium is een nauwkeurige leeftijdsbepaling van de nestjongen noodzakelijk. Dergelijke informatie is van verschillende zangvogelsoorten gepubliceerd (o.a. Siefke 1962, Tiainen 1978, Schönfeld 1980, Berthold et al. 1990) maar voor zover mij bekend nog niet voor de Spotvogel Hippolais icterina. In de Avifauna van Limburg zijn wel de eerste resultaten van een onderzoek naar de broedbiologie van de Spotvogel gepubliceerd (van der Coelen & van Noorden 2006). Een nauwkeurige leeftijdsbepaling kan worden uitgevoerd door combinatie van biometrische,morfologische en gedragskenmerken (Jongsomjit et al. 2007). In deze bijdrage wordt aan de hand van biometrische en morfologische kenmerken de leeftijd van nestjonge Spotvogels Hippolais icterina bepaald. Daarnaast wordt de groei van nestjonge Spotvogels vergeleken met die van andere zangvogels en zal worden ingegaan op de leeftijdsgerelateerde morfologische kenmerken van zangvogeljongen met een vergelijkbare duur van de nestperiode.

[gratis pdf] [english summary]