(2012) Recensie: Mikkola M, 2012 Owls of the World A Photographic Guide. LIMOSA 85 (4): 191-191.
Owls of the World
A Photographic Guide
H. Mikkola 2012. C. Helm / Bloomsbury.
ISBN 9781408130285. Harde kaft, 512
pp. Prijs £ 35,-.
De uit Finland afkomstige Heimo Mikkola
is een bekende uilenexpert. In 1985 verscheen
van zijn hand al Owls of Europe, in
de Poyser-reeks. En hij heeft, naast 40 jaar
onderzoek aan verschillende soorten uilen,
zo'n 128 landen bezocht op zoek deze
en andere nachtvogels. Afgelopen zomer
verscheen bij C. Helm (tegenwoordig onderdeel
van uitgeverij Bloomsbury) van
hem een nieuwe titel over deze enigmatische
vogelgroep.
Het belangrijkste recente werk over de
uilen van de wereld is natuurlijk A guide to
the owls of the world (König, Weick & Becking
1999 & 2008). Maar waar in die boeken
de nadruk ligt op het beschrijven van
alle uilen en hun kleden en ondersoorten,
naast een zo volledig mogelijke tekst die
de ecologie van de soorten schetst, is dit
nieuwe boek, zoals de titel al zegt, vooral
een plaatjesboek. Dat is overigens geen
diskwalificatie, want Mikkola slaagt heel
goed in deze opzet.
In 10 inleidende hoofdstukken wordt
uitgebreid ingegaan op o.a. de anatomie
en de ecologie van uilen. Laatstgenoemd
hoofdstuk biedt bijvoorbeeld verhandelingen
over onderwerpen zoals geluiden,
kleurfasen en leeftijdsbepaling, rui,
voedsel en jachttechnieken, gedrag en
interspecifieke agressie, broeden en veplaatsingen.
Dit zijn korte, maar bondige
(en zeker interessante) teksten, maar het
zijn de vele prachtige foto's die de show
stelen. De bijschriften daavan zijn nuttige
aanvullingen op de tekst. Vervolgens zijn
er hoofdstukken die ingaan op biogeografie
en taxonomie van uilen, gevolgd
door een zeer interessant deel over de
relaties tussen uilen en mensen. Uilen
hebben immers al eeuwenlang een bijzondere
betekenis in verschillende culturen,
van de voorboden van slecht nieuws
tot symbolen van wijsheid (maar ook van
stupiditeit). Uilen worden ook relatief
vaak afgebeeld in hyrogliefen en andere
oude teksten, zowel uit de Oude als de
Nieuwe Wereld. Dat ze ook worden gebruikt
in traditionele geneeswijzen, wordt
duidelijk uit een tabel met ziekten en in
welke cultuur men daar welk onderdeel
van een uil voor gebruikt(e). Uilen worden
nog steeds omringd door bijgeloof,
en een vergelijking tussen associaties
die mensen in Finland en Mexico hebben
met uilen laat hierin opvallend weinig
verschillen zien. In de laatste inleidende
hoofdstukken komen bescherming en
uitgestorven uilen aan bod. 75 soorten
uilen worden in hun voortbestaan bedreigd,
vrijwel allemaal door habitatverlies
(lees: het kappen van bossen).
Dan volgen de soortteksten. Taxonomische
ontwikkelingen gaan ook bijuilen snel. Zo onderscheidden König et
al. (1999) nog 212 soorten, in de herziene
uitgave in 2008 was dat al opgelopen tot
250. Ook de huidige titel maakt gewag
van 249 soorten, en volgt daarbij grotendeels
König et al. (2008). De taxonomie
gevolgd in deze werken vindt nog niet
overal weerklank, maar vraagt wel aandacht
voor nieuwe, vaak zeldzame taxa,
waarvan een aantal zelfs nog niet eens
formeel beschreven zijn. Zo ziet Mikkola
de vorm van de (Amerikaanse) Kerkuil die
op Curaçao voorkomt als een zelfstandige
soort, en zijn we in Nederland daarmee
dus een endeem rijker. Endemisme is
overigens vooral goed ontwikkeld in geslachten
met een wijde verspreiding, die
ook nog eens vele eilanden beslaat, zoals
bij de 'dwergooruilen' Otus en Megascops.
Vooral van eerstgenoemd geslacht worden
nog geregeld nieuwe soorten, vaak
eiland-endemen in Zuidoostelijk Azië,
beschreven of worden voormalige ondersoorten
gepromoveerd tot soortstatus.
Zoals de titel al aangeeft, is het boek
vooral een fotoboek, en dus is van iedere
soort minstens één foto weergegeven. Bij
zeer zeldzame soorten gaat het dan om
record shots van matige kwaliteit, of zelfs
foto's van de museumbalg. Van algemene
of bekende soorten, en/of soorten met
meerdere ondersoorten, zijn vaak verschillende
foto's afgedrukt. In totaal zijn
het er meer dan 750, vaak van uitstekende
kwaliteit. Opvallend voor een determinatiegids,
wat het boek toch pretendeert
te zijn, is dat zeer weinig vluchtfoto's zijn
weergegeven. Naast de foto's is steeds
een soorttekst te vinden, die kort ingaat
op herkenning, biotoop, status, geluid,
voedsel, verspreiding en gelijkende soorten.
Ook wordt bij iedere soort een verspreidingskaart
gepresenteerd (vaak ontleend
aan König et al.). Hoewel summier
zijn de soortteksten wel up to date en to
the point. Voor lezers die één van de werken van
König et al. in hun bezit hebben voegen
de teksten in het onderhavige boek niet
heel veel toe. Maar alleen al vanwege de
vele prachtige foto's is het voor uilenliefhebbers,
en wie is dat nou eigenlijk niet,
de aanschaf waard.
Recensie van Gert Ottens
[gratis pdf] [english summary]
|