(2011) Resensie: Brown A, & Warren M, 2011. There and Back? A celebration of Bird Migration. LIMOSA 84 (2): 95-96.

There and Back? A celebration of Bird Migration
Brown A. & M. Warren (red.)
2011. Langford Press, Peterborough.
ISBN 978-1-904078-37-1. 352 pp, harde kaft,

Het in 2007 verschenen 'Een eeuw vogels beschermen' besteedde weliswaar een hoofdstuk aan postzegels die een rol zouden hebben gespeeld bij zendingswerk om vogels te beschermen, maar liet de betekenis van vogeltekenaars onderbelicht. Dat heeft verbaasd, niet in de laatste plaats de kunstenaars zelf. Ik doel daarbij op de invloed van het werk van vroegere tekenaars zoals Rein Stuurman en Henk Slijper en van de huidige generatie zoals Erik van Ommen en Elwin van der Kolk. Hun vogelportretten maakten en maken emoties los die bij velen de wens aanwakkert dat "dit behouden moet blijven". Artists for Nature Foundation, een organisatie van Nederlandse origine, onderkende al bijna twintig jaar geleden die betekenis. De oprichter Ysbrand Brouwer slaagde erin een club vooraanstaande kunstenaars uit binnenen buitenland te enthousiastmeren voor natuur beschermings projecten die aandacht kunnen gebruiken. In die twintig jaar organiseerde de ANF op de meeste continenten activiteiten waaraan wij inmiddels een indrukwekkende stapel boeken danken met reproducties van hetgeen de deelnemende kunstenaars ter plekke schilderden, en ook met het verhaal over de zaken die op locatie mis zijn of dreigen te gaan.
      Met There and Back? treedt Langford Press in de voetsporen van ANF. De boodschap van dit boek is zonneklaar: het gaat mis met de trekvogels van het noordelijk halfrond en dat gebeurt hoofdzakelijk door toedoen van de mens. Het salontafelformaat (31 x 26 cm) doet vermoeden dat het om praatje bij een plaatjesboek gaat, maar daarmee doen we het tekort. Dertig contribuanten geven hun visie en belevenissen over uiteenlopende facetten van de vogeltrek. De onderwerpen variëren van de kritieke situatie waarin de Lepelbekstrandloper is beland en beschouwingen over kiekendieven en Wespen dieven in Zweden, tot trekkende zangvogels in Noord-Amerika en een overzicht van de actuele internationale regelgeving inzake de bescherming van trekvogels. Er zijn ook veel cijfers en een nuttige verklarende woordenlijst, uiteraard in het Engels.
      Het overgrote deel van de beschouwingen handelt over de vervolging waaraan Noordeuropese trekvogels in het mediterrane gebied blootgesteld zijn, op Cyprus, Sicilië, Sardinië en vooral op Malta. Mochten vogelbeschermers opgelucht hebben ademgehaald toen de eilandstaten Malta en Cyprus om toe te kunnen treden tot de Europese Unie bogen voor de regelgeving inzake de bescherming van trekvogels, dan was dat voorbarig. Weliswaar vaardigden ze de regels uit (met voor Malta uitzonderingen), maar dat blijkt achteraf vooral windowdressing te zijn geweest. De gevierde Amerikaanse auteur Jonathan Franzen, ook vogelaar, deed onlangs in The New Yorker verslag over een voorjaarsvogelreis over Cyprus, een deprimerend relaas waarbij het weinig scheelde of Franzen was niet heelhuids uit de met lijmstokken volhangende olijfboomgaarden gekomen.
      Hoofdmoot van There and back? vormen de overvloed van reproducties van het werk van 39 kunstenaars, die hun bijdragen belangeloos beschikbaar stelden. Bij de groep waren zeven Maltezers. Geraakt worden door kunst is natuurlijk een individuele zaak. Het werk van Greg Poole en Lisa Hooper gaat naar (de wellicht conservatieve) smaak van recensent te veel naar de abstracte kant, maar daar staat veel oogstrelends tegenover: platen van Donald Watson, van Alan Harris met diens ook zeer verzorgde biotopen, in Zweden gemaakte roofvogelschetsen van Mike Henry en van de veteraan Bruce Pearson die al jaren geleden in zijn An artist on migration er blijk van gaf gefascineerd te zijn door de vogeltrek. Fijn om naar te kijken zijn ook de platen van trekkers in New England van Barry van Dussen. Een hoofdstuk apart zijn de tekeningen van de Maltezers. Die werken in de frontlinie van een conflict dat nog niet achter de rug is, getuige dat van de 214 trekkende Witte Ooievaars die de euvele moed hadden op 18 mei 's avonds daar te landen en er door vuurpelotons werden onthaald, er maar 87 ook weer vertrokken.

Recensie van Gerard Ouweneel

[gratis pdf] [english summary]