POELSTRA J (2011) Themadag: Kleurvariatie en soorten(vorming) - Hybridisatie en kleurvariatie tussen Zwarte en Bonte Kraaien. LIMOSA 84 (2): 88-88.

In Europa komen Bonte Kraaien (Corvus (corone) cornix) en Zwarte Kraaien (Corvus (c.) corone) allopatrisch voor en ontmoeten elkaar in een beroemde hybridenzone. In het algemeen is deze hybridezone betrekkelijk smal (20- 100 km breed) en stabiel gedurende tenminste de afgelopen honderd jaar. In tegenstelling tot vele andere soorten die smalle hybridenzones vormen, verschillen Bonte en Zwarte Kraaien genetisch nauwelijks van elkaar. Naast het duidelijke kleurverschil zijn er bovendien geen andere consistente verschillen in uiterlijk en gedrag bekend. Theoretisch onderzoek geeft aan dat de hybridenzone desalniettemin smal en stabiel kan zijn doordat jonge vogels op het uiterlijk van hun ouders inprenten (waarbij inprenting op de onregelmatig en intermediair gekleurde hybriden vermoedelijk ook nog eens minder effectief is). Wij proberen de genetische basis van de kleurverschillen tussen Bonte en Zwarte Kraaien te achterhalen. Dit is interessant vanwege het belang van kleurverschillen voor soortvorming in dit systeem, maar ook omdat diverse andere kraaiensoorten op Bonte Kraai gelijkende kleurpatronen hebben. Gebruik makend van 'kandidaatgenen' hebben we tot dusverre echter nog geen verantwoordelijk( e) gen(en) geïdentificeerd. De volgende stap is een nu experiment in uitvoering, waarbij we de genexpressie van ruiende kraaien analyseren. Verder maken we met onze genetische data een schatting van wanneer genetische divergentie tussen Bonte en Zwarte Kraaien is begonnen. Dit was waarschijnlijk pas erg recent, om en nabij het einde van de laatste ijstijd. De combinatie van duidelijke kleurverschillen, een nauwe hybridenzone en recente divergentie maakt deze kraaien een bijzonder interessant systeem om de genetica van soortvorming te onderzoeken.

[pdf alleen voor leden] [english summary]